Boven: Met kogels doorzeefde ton Water Meerwijk (foto Bas v Maaren)
Leo ten Hag
Beeldverslag van het onderzoek op de Wylerberg
(teksten onder de foto’s bij aanklikken)
De ‘hoge grond’ ten zuidoosten van Nijmegen:
een deel van het tijdens de voorlaatste ijstijd (circa 150.000 jaar geleden) gevormde stuwwallenlandschap.
Het gebied kent steile hellingen…..
En diepe dalen
..en kloven en holle wegen
Het gebied in 1944
Strategisch gelegen
In de septemberdagen van 1944 werd hevig gevochten om het bezit van de Duivelsberg..
..of, zoals de Amerikanen hem noemden, ‘Devil’s Hill’.
Het bezit van deze hoogte (en van de ‘hoge grond’ bij Groesbeek in het algemeen) betekende controle over de toegangswegen..
..vanuit het zuidoosten en zuidwesten naar Nijmegen en de Waalbrug.
Schuttersput met zicht op Smorenhoek Rijksstraatweg
Loopgraaf met zicht op de Oude Kleefsebaan - 1
Loopgraaf met zicht op de Oude Kleefsebaan - 2
De onderzoekers
In het voorjaar van 2013 begon een groep AWN’ers aan een systematisch onderzoek naar de sporen die de Tweede Wereldoorlog in het gebied had achtergelaten. Hier op een groepsfoto (vlnr Roeland Hilgers, Martien Verrijt, Paul Klinkenberg, Leo ten Hag, Mike den Hartog, Harry Brink, Bas van Maaren en Willem Kuppens. Niet op de foto: Bernhard Deeterink, Henri Artz)…..
in het veld….
Mottekasteel met uitzicht over de laagvlakte
Een markant punt is de 75.9 meter hoge Duivelsberg. Circa 1.000 na Christus werd hier een zogenoemd ‘mottekasteel’ gebouwd, met een hoofd- en voorburcht. Vanaf de voorburcht heeft men een weids uitzicht over de laagvlakte.
Leo en Harry
Willem en Martien
Roeland bij het 500ste spoor
De werkzaamheden
Met een piketpaaltje wordt een (mogelijk) oorlogsspoor gemarkeerd. Begroeiing maakt sporen soms moeilijk zichtbaar….
… en lastig begaanbaar
Fotobordje en letter en cijferbak
Een spoor wordt afgebakend met jalons, voorzien van een vak- en spoornummer. Deze worden met behulp van een veldlaptop geregistreerd. In veel gevallen wordt het spoor gefotografeerd. Het fotobordje geeft de naam van het onderzoek weer (‘DB’), het jaar, vak- en spoornummer. De pijl geeft het noorden aan.
Het doorgeven van de coördinaten
Het doorgeven van de coordinatenMet een mobiele telefoon worden de GPS-coördinaten van een spoor vastgelegd; deze kunnen later op een geografische kaart of luchtfoto over worden gebracht
Harry, Leo en Willem meten een loopgraaf in
Lopengravenstelsels worden handmatig ingemeten met duimstok en meetlint…
..en op mm papier ingetekend
Geworstel met een kruiwagen
De benodigde materialen moeten van spoor naar spoor mee worden gesjouwd. Soms is een kruiwagen handig, maar het terrein is daar niet altijd even geschikt voor….
Vakkenindeling bij de mottes
De tijdens een velddag verzamelde gegevens worden thuis uitgewerkt. Het resultaat: een ingevuld registratieformulier en een kaartje met de onderzochte vakken
Het registratieformulier
Kaart met geplotte sporen
De coördinaten van elk spoor zijn op een geografische kaart overgebracht
Onderdeel van MG34
Het onderzoek bestaat uitsluitend uit oppervlaktewaarnemingen. Er wordt dus niet gegraven; mede om die reden komt het niet vaak voor dat er andere dan grondsporen worden gevonden. Maar soms vinden we toch materiële resten
Emmer met kogelgaten
Vossenhutje
En niet alleen sporen uit de oorlog, ook sporen van bewoning en vroegere bewoners hebben de aandacht van de Werkgroep
Muurrestant Vossenberg
Perceelpaal
Grafsteen van Marie Schuster-Hibi en dochter
De woning van Marie Schuster-Hibi
Paul, Henry, Martien en Willem bij loopgraaf op Heumensoord
Zoals gezegd: ons onderzoek bestaat uitsluitend uit het doen van oppervlaktewaarnemingen en het registreren daarvan. Voor een nauwkeuriger beeld van het militaire landschap van de ‘hoge grond’ bij Groesbeek is een ‘gravend onderzoek’ eigenlijk onontbeerlijk. In Heumensoord hebben wij in 2015 toestemming gekregen om een (kleinschalig) gravend onderzoek naar een naoorlogs loopgravenstelsel te doen.
Willem en Martien meten loopgraaf in
Martien Bernhard en Bas
Wie weet krijgen wij nog eens toestemming om op gerichte locaties op de Duivelsberg de spade in de grond te mogen steken……