Wie herkent dit voorwerp?
Dit voorwerp is ooit gevonden bij graafwerkzaamheden aan de Waaldijk in Nijmegen, samen met Romeins aardewerk en glaswerk. Ongeveer 40 jaar geleden heb ik het gekocht van de dochter van de kroegbaas, Yet de Grood. Zij vertelde me het verhaal en had ook verschillende glazen in huis. Aan de Waalkade was een kroeg waar schippers aanlegden om iets te drinken en te eten. Als ze niet konden betalen, werden goederen geruild.
De eigenaar van deze kroeg was de heer De Grood. In rustige tijden nam hij een aantal flessen jenever mee naar bouwlocaties. Terwijl er gegraven werd, kwamen veel Romeinse voorwerpen naar boven, waaronder deze olielamp. Ik weet dat de familie ook veel glazen bezat die daar gevonden werden. Hij ruilde de flessen jenever tegen de Romeinse vondsten. Wat er met die voorwerpen is gebeurd, weet ik niet, want zij was ongehuwd en inmiddels overleden.
Op enkele plekken lijkt het object licht geglazuurd te zijn. De totale hoogte is 6,5 cm, de voet is 3 cm hoog. De lengte met tuit en handvat is 9,5 cm, en de diameter van de lamp zonder tuit en handvat is 6,5 cm. Het moet in ieder geval uit de opgravingen in de buurt van de Waalkade afkomstig zijn. Wat me opviel bij dit lampje is de voet. Normaal zie je alleen olielampjes met een gladde onderkant. Mijn ex-vrouw heeft een aardewerken hertje met een steentje erin dat als rammelaar gebruikt werd. Ook die kwam uit de opgravingen.
Paulus Fleskens
Paulus Fleskens, woonachtig in Portugal, wil graag weten wat hij in huis heeft. De door mij geraadpleegde Kees Brok, die ook nog nooit iets dergelijks heeft gezien, is het waarschijnlijk niet Romeins, maar kan het een olielamp zijn die met zijn speciale voet vastgezet kon worden in een daarvoor bestemde opening aan boord van een schip.
Graag jullie expertise!
Aad Hendriks
Hatertse- en Wijchense Vennen
Bij de AWN-reddingsacties in 2013-2014, tijdens de dramatische ontgrondingen van de Hatertse- en Wijchense Vennen werden interessante vondsten nipt gered van de graafmachines. Zoals een zware multi-tool, stukjes van La Tène glasarmbanden en een deel van een bronzen sikkel, dat later wonderbaarlijk herenigd werd met het ontbrekende deel, ooit gevonden door een detectorzoeker. Nu tentoongesteld in Museum Kasteel Wijchen.
De meest intrigerende vondst uit het Wijchense vennengebied is een onooglijk stukje aardewerk gevonden door Ben Teubner, dat de tand des tijds niet ongeschonden heeft overleefd. Samen met duizenden andere oppervlaktevondsten (lees scherven) uit de vennen heeft het een decade als AWN-vondst in het depot van de Nijmeegse archeologie overwinterd.
Bij een recente rondleiding voor leden van de ‘Stuwwalgroep’ door Museum Kasteel Wijchen viel een stukje keramiek op, gelabeld ‘vindplaats Wijchen’. Een vergelijking met de vondst uit de vennen was snel gemaakt. Alleen had het voorwerp in de vitrine een veel betere hardheid, en is gaaf…
Het gaat in beide gevallen om een conisch geboetseerd voorwerp dat opgebouwd is als een holle spinsteen, maar behalve de verticale doorboring ook voorzien is van horizontale gaten en hol is. In de literatuur komen dergelijke voorwerpen soms voor in Bronstijd-opgravingen in West-Friesland en het Vecht- en IJsselgebied, maar nog altijd is het onbekend welk doel ze dienden. Het voorwerp uit de Wijchense vitrine heeft zelfs 13 gaten inclusief het bovengat. Het is tevens voorzien van 1 extra doorboring aan de zijkant, niet op dezelfde hoogte als de overige gaten.
Literatuur over de conische objecten uit West-Friesland.
‘Inventarisatie van mysterieuze voorwerpen uit de late bronstijd’ in: Metaaltijden deel 7, blz. 103 door Ben Naardin & Wouter Roessingh.
Zelf hebben we het voorwerp uit de vennen voor het eerst gemeld in ons Jaarverslag over 2013, blz 18 e.v.: Overasseltse- en Hatertse vennen geven opnieuw geheimen prijs.
Zowel in West-Friesland als in onze streken zijn er dus vergelijkbare voorwerpen van ongeveer dezelfde grootte gevonden. Vooral de Wijchense variant in Museum Kasteel Wijchen verkeert in een uitstekende staat, beter dan de West-Friese vondsten die allemaal gefragmenteerd zijn. Graag horen we van onze lezers of ze ooit dergelijke voorwerpen aangetroffen hebben, en zo ja, waar, om het verspreidingsgebied te kunnen vastleggen.
Suggesties over de functie van deze voorwerpen zijn uitermate welkom. Een functie als spinsteen is door ons natuurlijk al bekeken, maar wij kunnen hier geen garen bij spinnen.
Geef een reactie