Canisius-Castra-Canabae

Opgravingen op het terrein van het voormalige Canisius College

Fotoverslag van de AWN-assistentie bij de opgraving op het voormalige Canisiuscollege

Van 1989 t/m 1992 heeft de AWN geassisteerd bij de bij de opgraving op het terrein van het voormalige Canisius College. De toen gemaakte dia’s zijn voor deze website gedigitaliseerd. Dit fotoverslag is verre van volledig, maar de dia’s die 30 jaar op de plank hebben gelegen, zijn misschien de moeite waard om nog eens te bekijken. Ze getuigen van de AWN-assistentie gedurende de hele periode. De foto’s zijn minimaal voorzien van tekst, maar als je meer wilt weten: deze unieke opgraving is uitgebreid beschreven. Na de Romeinse periode en de sloop van bovengronds staande muren in de vroege middeleeuwen is het terrein nooit overbouwd geweest. De hoeveelheid sporen en vondsten is daardoor enorm en het onderzoek heeft geresulteerd in vele publicaties.

Zoals Jan-Kees Haalebos zegt in ‘ARS Cretaria’ (rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar in de Provinciaal-Romeinse archeologie in 1997): “Tijdens de opgravingen die door de afdeling Provinciaal-Romeinse archeologie van deze universiteit sinds 1987 worden uitgevoerd op de terreinen van het voormalige Canisiuscollege te Nijmegen, zijn op dit moment een half miljoen vondsten tevoorschijn gebracht. Registratie en beschrijving hiervan is een vorm van dwangarbeid, die alleen door het uiteindelijke doel kan worden gerechtvaardigd.”

Opgravingen op het terrein van het voormalige Canisiuscollege

Rapportages en vondstbeschrijvingen zijn te vinden in onder andere de volgende uitgaven, waarvan er enkele in onze AWN-bibliotheek beschikbaar zijn:

Haalebos 1: Ars Cretaria – Nijmegen en La Graufesenque ISBN 90-802-647-2-5 (Ons bibliotheeknummer: ROM 0.026)
Haalebos 2: Centuriae onder Centauriae Hof ISBN 90-802647-3-3 (Ons bibliotheeknummer: ROM 0.015)
J.E. Bogaers, J.K. Haalebos e.a.: Opgravingen op het terrein van het voormalige Canisiuscollege, Overdruk uit: Numaga 35, 1988, 25-41 (Ons bibliotheeknummer: ROM 0.014)
Bogaers: Opgravingen in de Romeinse legioensvestingen te Nijmegen III (Ons bibliotheeknummer: ROM 11.004)
Haalebos 3: Castra en Canabae – Opgravingen op het terrein van het voormalige Canisiuscollege te Nijmegen, 1987-1992, Overdruk uit Jaarboek Numaga 40, 1993, 7-43 (Niet in onze bibliotheek)
Geverfd en beschilderd aardewerk uit de canabae op de Hunerberg, Tekstdeel (Ons bibliotheeknummer: ROM 1.014)
Geverfd en beschilderd aardewerk uit de canabae op de Hunerberg, Platendeel (Ons bibliotheeknummer: ROM 1.015)
Bouwstenen voor een geschiedenis van Nijmegen 1, Ontwikkeling van de stad Nijmegen, Kopse Hof, Legerkamp, Holdeurn, Canabae, Ulpia (Ons bibliotheeknummer: GES 043)
V. van der Veen: Roman military equipment and horse gear from the Hunerberg at Nijmegen: Finds from the Augustan military base and FlavioTrajanic castra and canabae legionis ISBN-13: 978-90-77744-18-5 Radboud Universiteit (PDF Inloggen bij academia.edu)
Opgravingen op het terrein van het voormalige Canisiuscollege in Nijmegen, 1987 – 1997
Vondsten uit castra en canabae, 1. R.P.J. Kloosterman, M. Polak en M.J.M. Zandstra. Een PDF via: Academia

Jan-Kees kwam speciaal op zaterdagen naar de opgraving om leiding te geven aan een aantal AWN’ers en andere vrijwilligers. Wij hebben van deze mogelijkheid dankbaar gebruik gemaakt. De dia’s zijn gemaakt op deze werkzaterdagen om de werkomstandigheden en de vondsten vast te leggen door de ogen van een vrijwilliger. Een weerslag daarvan is in verschillende categorieën te zien. Enkele van de toen gefotografeerde vondsten zijn gerestaureerd en waren (en zijn misschien ooit weer) in het Valkhofmuseum en Museum Kam te bewonderen.

Op de volgende pagina’s kun je rondkijken op de opgraving ‘Castra’, gelegen onder de sportvelden van het voormalige Canisius College langs de Ubbergseveldweg waar Jan Kees Haalebos (✞ 2001) namens de Katholieke Universiteit Nijmegen onderzoek deed naar de canabae (1987-1992). Een canabae is een burgerlijke nederzetting (dorp) in de nabijheid van een Romeinse legioensvesting ofwel legerkamp (castrum) meervoud: castra. Waarschijnlijk leefden in de Canabae de vrouwen en kinderen van de in het castrum gelegen soldaten en vaak ook neringdoenden. Er zijn op het terrein vele restanten gevonden van gebouwen, hypocausta, water- en beerputten en ovens.

De 380 voor internet gescande dia’s zijn grofweg gerangschikt op de volgende onderwerpen, alles ‘vers’ uit de bodem: